Uitwisseling kaderleden supermarktsector Chili: ‘Nooit meer alleen’.

“In Nederland hebben we goede wetten, maar zijn we niet zo goed georganiseerd. Hier in Chili zijn de wetten slecht, maar zijn de mensen erg goed georganiseerd in hun supermarkt. In Nederland kunnen we daar zeker van leren.”

Na een vliegreis van meer dan 16 uur kwamen we met kaderleden Carin Steenbergen en Onno van Crey en bestuurster Fatma Bugdayci van de LIDL kadergroep van FNV Bondgenoten aan in Santiago de Chili in Zuid Amerika. Op 16 april reisden we voor een weekje af naar Chili in het kader van een uitwisselingsproject van TIE-Netherlands/FNV Bondgenoten tussen Chileense en Nederlandse kaderleden in de supermarktsector. Begin november vorige jaar waren er al kaderleden van een Chileense supermarkt en distributiecentrum in Nederland geweest om over hun kaderwerk te praten. Nu ging wij naar de andere kant van de wereld om hen in actie te zien en hun vakbondspraktijk te leren kennen. 

Eenmaal in Santiago werden we opgehaald en naar ons hotel gebracht door Ivan Saldias van TIE-Chili. Na een plens water in het gezicht moesten we gelijk door naar de algemene vergadering van de vakbondsleden van het distributiecentrum LTS, opgekocht door de beruchte Amerikaanse multinational Wal-Mart. De vergadering vond plaats in een oud theater in het centrum van Santiago en was afgeladen vol met meer dan 750 leden. Het bondsbestuur moest ten overstaan van de leden haar beleid van het afgelopen jaar (zowel financieel als inhoudelijk) verantwoorden en er werd gestemd over het beleid van 2012/2013.

De directe betrokkenheid van de leden bij het opstellen van de plannen van de bond was echt indrukwekkend! Regelmatig werd een bestuurder ter verantwoording geroepen door de in de zaal aanwezige leden, bijvoorbeeld vanwege financieel mismanagement of juist vanwege zijn/haar goede inzet. Er werd dan ook vanuit de zaal vaak gejoeld, geklapt, gejuich of een vlammend betoog gehouden.

Natuurlijk vallen er ook een aantal kritische opmerkingen te maken (zoals bijv. over het gebrek van de participatie van vrouwen) maar deze vorm van ‘directe democratie’ binnen de bond was echt een inspiratie en een voorbeeld voor in de Nederlandse context! Geënthousiasmeerd kwamen we de vergadering uit en werden we voor de tv geïnterviewd over onze indrukken van dit congres.

Vervolgens hebben de het programma voor de rest van de week doorgenomen met vertegenwoordigers van de verschillende vakbonden van zowel supermarkten en distributiecentra binnen de Chileense Wal-Mart.

Tijdens de tweede dag van de uitwisseling in Chili hebben we de hele dag ideeën uitgewisseld met kaderleden van twee verschillende vakbonden hier in Santiago: de vakbond  van de distributie keten LTS en van de supermarktketen LIDER Extra (beiden in handen van gigant Wal-Mart). Centraal deze dag stonden de twee vragen: ‘Hoe kunnen we omgaan met intimidatie door de werkgevers binnen supermarkten?’ en ‘Hoe kunnen we beter jongeren betrekken bij vakbondswerk?’. We hebben veel interessante projecten besproken die de vakbonden hier uitvoeren zoals bijvoorbeeld de vakbondsopleiding en productiemapping als een methode voor vakbondsorganisatie. Opvallend in de discussie over het thema jongeren was dat er in Chili helemaal geen jongeren onder de 18 werken in de supermarkt. Sterker nog: de Chileense kaderleden vroegen zich verbaasd af ‘is kinderarbeid in Nederland dan ook niet verboden’? Interessant dus dat op dit punt de zaken in Chili beter geregeld zijn, en de discussie gaf veel stof tot nadenken. Voor de Chileense vakbonden was het echter ook een vruchtbare dag: zo grepen ze de bijeenkomst aan om de banden tussen de twee vakbonden (supermarkt en distributiecentra) te versterken. Een extra leuk moment was de solidariteitsfoto met de schoonmaak acties in Nederland. Een van de Chileense vakbondsleden: ‘zo kunnen we iets terugdoen voor de vakbonden in Nederland, die met ons solidair zijn geweest tijdens de  dictatuur van Pinochet. Kortom een enigszins vermoeiende, maar zeker leerzame en leuke tweede dag van de uitwisseling.

De volgende dag brachten we een bezoek aan het LTS distributiecentrum. Dit centrum levert aan alle LIDER supermarkten in Santiago en omstreken en heeft honderden werknemers. De vakbond heeft daar meer dan 95% georganiseerd! De opgebouwde macht van de vakbond op de werkvloer was goed voelbaar, met vakbondskantoren in het distributiecentrum en aanplakbiljetten over de vakbondsactiviteiten door het hele DC verspreid. We mochten aanwezig zijn op een algemene ledenbijeenkomst: een bijzondere ervaring waar we in het DC  tussen de opgestapelde goederen met zo’n 150 arbeiders vergaderden!

Ook bezochten we een aantal filialen van een van de grootste supermarkten van Chili: de LIDER Hyper. Het eerste bezoek was best spannend, want er was van te voren geen toestemming gevraagd voor een bezoek van een internationale vakbondsdelegatie aan de supermarkt. Maar toen het management met onze aanwezigheid en die van de Chileense kaderleden werd geconfronteerd gaven ze ons alsnog toestemming (alhoewel het wel verdacht was dat al snel een politieauto voor de deur stond). Ook hier ontmoetten we krachtige en dappere vakbondsleden! Een mooi voorbeeld van de vakbond is dat ze het voor elkaar gekregen hebben dat jongeren die naast hun werk willen studeren, dat betaald krijgen door de baas. Als ze goede cijfers halen dan krijgen ze nog extra premie boven hun loon! Ze hebben ook kleding waarbij je de studenten kan herkennen. Een ander belangrijk verschil met Nederland was de beschermde kleding die de werknemers van de LIDER HYPER droegen zoals schoenen met verharde punten (zodat je je voet niet bezeerd als er iets opvalt) en handschoenen voor de mensen in de koeling). Kortom ook van het vakbondswerk in de supermarkten konden we veel leren!

De ochtend van de vijfde dag van ons bezoek hier in Santiago de Chile, begonnen we met een indrukwekkend bezoek aan Londen 38: een huis op 700 meter van het presidentieel paleis waar linkse politieke activisten en vakbondsleiders na de militaire coup in 1973 werden opgesloten en gemarteld. In totaal hebben meer dan 2000 activisten daar opgesloten gezeten, waarvan 96 doorgemarteld werden. De gids, die daar zelf had vastgezeten, vestigde er echter de nadruk op dat repressie en onderdrukking van overheden tegen progressieve sociale bewegingen, zoals studenten en de vakbeweging, nog steeds aan de orde van de dag is in veel landen. En dat het daarom belangrijk is ook vandaag de dag allianties te sluiten en samen te werken, om deze geschiedenis niet weer te laten herhalen. Een les die we in Nederland, met de opkomst van de PVV en het afbraak beleid van de huidige rechtse regering ook in onze oren mogen knopen. Hierna brachten we een bezoek aan het graf van Salvador Allende, de socialistische president van Chili die met de coup in 1973 werd vermoord. Ook indrukwekkend was de muur met nog lege graven, gereserveerd voor de honderden activisten (ook vakbondsleden), die tijdens de dictatuur zijn ‘verdwenen’. Een oude dame die bij dit monument aanwezig was, vertelde dat ze nog steeds op zoek was naar haar zus, die tijdens de dictatuur in de gevangenis is ‘verdwenen’.

In de middag mochten we  aanwezig zijn bij een algemene vergadering van vakbondsleden van de LIDER supermarkt. Er waren meer dan 50 leden uit 1 winkel aanwezig om de beleid van de bond in de winkel te bepalen. Weer een indrukwekkend staaltje van basis-organisatie en directe democratie! Indrukwekkend om op deze manier het verleden en heden met elkaar te verbinden! Een emotionele en indrukwekkende dag!

De laatste dag deelden de kaderleden uit Nederland en Chili de verschillende methodes die ze gebruiken om zich te organiseren. LIDL kaderleden Onno en Carin presenteerden daarbij het werk van de LIDL kadergroep. De kaderleden uit Chili vertelden over de methode van productie-mapping. Via de methode van productiemapping houden ze daar alles systematisch bij wat er op de werkvloer gebeurd en hebben ze daardoor veel informatie voor onder andere succesvolle CAO onderhandelingen. Als laatste spraken we over hoe de uitwisseling door te zetten. Ivan Saldias van TIE-Chili sprak daarover mooie woorden. “Ik wil zeggen, vooral tegen Onno en Carin: jullie staan niet alleen. Als jullie daar een actie doen met de LIDL kaderleden, weet dan dat wij jullie vanuit Chili steunen. In Chili bestaat er leus die goed aangeeft waarom wij ons organiseren in de vakbond en waarom wij elkaar internationaal steunen: “arriba los que luchan, nunca mas solos” (“leve degenen die strijden, nooit meer alleen!”). Praktisch spraken we af via social media als facebook contact te houden en te proberen een vervolgproject op te zetten.  

Kortom het was een druk, indrukwekkend bezoek waar we allen veel van hebben geleerd. Bestuurster Fatma: “ik ben een groot voorstander van deze uitwisselingen: je steekt elkaar een hart onder de riem en krijgt zo ontzettend veel energie van elkaar, waardoor we ons werk in beide landen kunnen verbeteren!”. In de woorden van kaderlid Onno: “In Nederland zullen we meer vanuit het perspectief van de arbeiders moeten bekijken. Wat ik daar vooral van het opgestoken is dat het de werknemer zijn het die de rijkdom genereren, en niet de werkgevers!”. Kaderlid Carin zei: “Het lijkt wel de wereld op z’n kop: in Nederland hebben we goede wetten, maar zijn we niet zo goed georganiseerd. Hier in Chili zijn de wetten slecht, maar zijn de mensen erg goed georganiseerd in hun supermarkt. In Nederland kunnen we daar zeker van leren”.

Zie voor foto’s van de uitwisseling: http://www.tie-netherlands.nl/image/tid/104