TIE Nederland en AbvaKabo zetten uitwisselingsproject op met Turkse vakbonden en LHBT organisaties ter bestrijding van discriminatie op basis van seksuele oriëntatie en gender identiteit
Het hangt nog even van de financiering af of het project echt doorgaat, maar de samenwerking van de ABVAKABO LHBT-groep met Turkse vakbonds- en LHBT-organisaties lijkt nu al inspiratie op te leveren voor zowel de Nederlandse als de Turkse betrokkenen. Dat is al duidelijk vast te stellen aan de hand van een oriënterend bezoek aan Turkije dat TIE-Netherlands organiseerde in samenwerking met de ABVAKABO LHBT-groep.
Turkije is geen land waar de rechten van lesbo, homo, biseksuele en trans (LHBT) rechten overal worden gerespecteerd. Vooral transgenders krijgen hierbij vaak te maken met geweld en zijn dan hun leven niet zeker. Op 30 maart jl. werd transgender Tuğçe Şahin doodgeschoten in haar auto in İzmir. Op 5 april werd transgender Nüket in Kuşadası met maar liefst 40 messteken om het leven gebracht. Op 23 april werd LHBT rechtenactiviste en transgender Michelle Demishevich door zeven mannen gemolesteerd in Istanbul terwijl ze ‘s avonds haar hond uitliet. Jaarlijks worden in Turkije zo’n twintig transgenders vermoord.
Overheid legitimeert
Deze trieste gebeurtenissen weerspiegelen de opstelling van de Turkse overheid als het gaat om LHBT-rechten. Er bestaat in Turkije geen wettelijke bescherming tegen discriminatie op grond van seksuele gerichtheid of genderidentiteit. Sterker nog, uit een recent rapport van Amnesty International, blijkt dat sommige wetten juist vaak ten nadele van lesbiennes, homo’s, biseksuelen en transmensen wordt gebruikt.
Vooral wetten die gaan over ‘immoreel en oneervol gedrag’ worden gebruikt om mensen te ontslaan op basis van hun seksuele oriëntatie, om publicaties over LHBT-onderwerpen in beslag te nemen of televisie- en radio-uitzendingen en internetsites over homo-, lesbo-, bi- en transzaken te verbieden.
Dit discriminerende beleid wordt vaak openlijk gesteund door homofobe opmerkingen van overheidsfunctionarissen. Zoals bijvoorbeeld door de voormalige Minister voor Vrouwen- en Familiezaken, Selma Alìye Kavaf, die in 2010 verklaarde: “Ik geloof dat homoseksualiteit een biologische afwijking is, een ziekte die behandeld zou moeten worden”. Niet echt de boodschap waar je op zou hopen bij iemand in die functie. En bovendien een legitimering van de discriminatie waar personen als Tuğçe, Nüket en Michelle een hoge prijs voor betaalden.
Organisaties
De bestaande discriminatie en de conservatieve opstelling van de regering hebben er niet toe geleid dat het stil is in Turkije met betrekking tot seksuele rechten. Er zijn verschillende LHBT organisaties die zich al jaren inzetten om discriminatie op basis van seksuele oriëntatie en genderidentiteit aan te kaarten en op te komen voor de positie van LHBTs.
Vooral in de grote steden zoals Ankara en Istanbul zijn er organisaties actief zoals KAOS GL, Pembe Hayat, LAMBDA, LGBT Istanbul en SPoD. In die steden zijn er dan ook verschillende LHBT-prides georganiseerd, gaan deze organisaties regelmatig de straat op om hun stem te laten horen als er vanuit overheidswege weer een homofoob statement wordt uitgebracht, en worden er met regelmaat interessante workshops en discussies gehouden en internationale symposia georganiseerd. Maar ook meer naar het zuidoosten, in Diyarbakır – de grootste stad in het Koerdische gedeelte van Turkije – werd er een tijd een LHBT-krant in het Koerdisch uitgegeven door en voor de lokale Koerdische LHBT-gemeenschap.
Allemaal voorbeelden die laten zien dat het conservatieve beeld wat er vaak bestaat over Turkije als een land waar er niets gebeurt m.b.t. LHBT rechten, of waar je als L,H,B of T automatisch gedoemd bent tot een leven ‘in de kast’ ook zeker niet klopt. Sterker nog, ondanks (of dankzij?) de tegenwerking door de overheid, is de LHBT-beweging er erg actief en heeft ze in haar bestaan veel samenwerkingsverbanden opgebouwd met andere progressieve sociale bewegingen en actiegroepen zoals bijvoorbeeld de feministische beweging, antiracismegroepen, de pro-Koerdische beweging, migrantengroepen, sekswerkersorganisaties. Een voorbeeld van samenwerking waar we in Nederland zeker iets van kunnen leren!
Vakbeweging
Ook heeft de laatste jaren een aantal LHBT-organisaties in Turkije contact gelegd met de Turkse vakbeweging. Wat betreft arbeidswetgeving valt er namelijk ook nog een en ander te verbeteren als het gaat over LHBT-rechten. Net als in de overige wetgeving is ook onder de arbeidswetgeving discriminatie op basis van seksuele oriëntatie of genderidentiteit niet verboden. Sterker nog: daar waar er mensen ontslagen zijn op basis van hun seksualiteit, werd dat niet als onrechtmatig bestempeld.
Uit het eerder genoemde rapport van Amnesty International blijkt dat veel LHBT’s op hun werk niet voor hun seksuele voorkeur durven uitkomen – net als in Nederland overigens. En uit een enquête van KAOS GL blijkt dat 33% van de ondervraagde LHBTs wel een keer een baan is misgelopen vanwege zijn of haar seksuele oriëntatie of genderidentiteit. Vooral voor trans-personen is hierbij het vinden van een baan ingewikkeld. Veel transgenders zien zich daarom gedwongen tot sekswerk. Kortom, wat betreft het opkomen voor de arbeidsrechten van LHBTs ligt er nog een schone taak voor de Turkse vakbeweging. En het is op dit punt dat de LHBT-groep van AbvaKabo, met ondersteuning van TIE-Netherlands, een uitwisselingsproject aan het opzetten is met activisten van LHBT organisaties en vakbonden uit Turkije.
Uitwisselingsproject
Het project zou in eerste instantie bestaan uit een uitwisseling tussen kaderleden van de homo- en lesbo groep van de AbvaKabo en vertegenwoordigers van Turkse LGBT organisaties en vakbondsactivisten. Het achterliggende idee hierbij is dat de ervaringen van het opzetten van de homo- en lesbo groep bij de AbvaKabo in de Turkse context ook activisten kan inspireren om zich binnen de vakbeweging in te zetten voor een specifiek LHBT beleid. De eerder opgedane ervaringen van de kadergroep bij internationaal werk is hierbij natuurlijk belangrijke bagage. Een tweede component van de uitwisseling is mogelijk het uitnodigen van de verantwoordelijken voor LHBT-beleid van verschillende vakbondskoepels zoals PSI (Public Services International), EI (Education International) en ETUC (European Trade Union Confederation) . Hun inbreng zou de Turkse vakbeweging kunnen stimuleren om dit beleid te onderschrijven en zodoende de vakbeweging homo, lesbo, bi- en transvriendelijker te maken. De overwegingen van de ABVAKABO LHBT-groep komen echter niet alleen uit belangstelling om ervaringen uit te dragen bij een uitwisseling met de collega-LHBT-activisten en vakbondsleden uit Turkije. De ABVAKABO-groep ziet ook dat zo’n uitwisseling kan aansluiten bij onze eigen behoeften. Het project kan ertoe bijdragen dat kaderleden met een Turkse achtergrond bij de kadergroep worden betrokken en zo de diversiteit van de homo- en lesbo kadergroep wordt vergroot.
Oriëntatiereis
De volgende stap was een studiereis naar Turkije om het mogelijke project verder af te stemmen met LHBT organisaties en vakbonden in Turkije. In mei bezocht een kleine delegatie van TIE-NL en ABVAKABO in Ankara de LGBT-organisaties KAOS GL en trans-sekswerkersorganisatie Pembe Hayat. In İstanbul werd met mensen van SPoD en LHBT İstanbul gesproken. Ook waren er bijeenkomsten met verschillende vakbonden, vooral met de vrouwennetwerken: we spraken met de algemene directeur van Eğitim Sen (de onderwi
jsbond van de KESK-confederatie; zie foto) en in İstanbul met een vertegenwoordigster van het vrouwennetwerk van Petrol İş, de chemie bond van de Türk İş confederatie. En last but not least: we bezochten ook de Nederlandse ambassade in Ankara om ons project te presenteren en de mogelijke subsidie mogelijkheden te verkennen.
De bijeenkomsten waren erg positief. Er bleek onder andere dat de Turkse LHBT organisaties al verschillende workshops hebben georganiseerd over het onderwerp arbeid en werknemersrechten. Zo proberen ze de problemen van LHBTs op de werkvloer in kaart te brengen en manieren van aanpak aan te reiken om de positie van LHBTs op de werkvloer te verbeteren. Ook hebben verschillende LHBT-organisaties initiële contacten aangeknoopt met de Turkse vakbeweging, vooral met de bonden van KESK. Door vertegenwoordigers van de vakbonden uit te nodigen bij LHBT workshops proberen ze ook binnen de bonden meer aandacht te vragen voor de positie van LHBT-werknemers. Om hun eisen kracht bij te zetten en de zichtbaarheid van LHBT werknemers te vergroten doet bijvoorbeeld KAOS GL, samen met Pembe Hayat al een aantal jaar mee aan de 1-meiviering, samen met de vakbeweging (zie foto).
Echter ook in İstanbul worden verbindingen tussen bonden en LHBT-organisaties gelegd. Zo was er contact tussen leden van LGBT Istanbul/Women’s Door en het vrouwennetwerk van de DISK en spraken ze over hoe vanuit de bond het thema sekswerk benaderd zou kunnen worden. Ook werden er acties gevoerd bij verschillende homo- en transfobe winkels die LGBTs hadden ontslagen of de toegang tot de winkel hadden ontzegd, en demonstreerden LGBT-groepen ook in İstanbul op de Dag van de Arbeid (zie foto).
Perspectieven
De contacten met de vakbond zijn echter nog vooral beperkt tot individueel niveau: er zijn individuen binnen bonden die deze thema’s willen bespreken, maar er moet nog werk verzet worden dit op een institutioneel niveau te tillen. Ook uit onze interviews met vertegenwoordigers van onder andere Eğitim-Sen en Petrol-İş, bleek dat er weliswaar bereidheid en interesse is om meer te weten over LGBT-vakbondsrechten, maar dat daar tot nu toe nog weinig mee is gebeurd in de zin van het opstellen van LGBT-beleid.
Eén bond, Social- İş, lid van de confederatie van progressieve bonden DISK, heeft onlangs een beleiddocument opgesteld waarin homofobie wordt verworpen. Ook de KESK laat in een actiefolder over het vrouwennetwerk weten dat ze vrouwen uit de publieke sector wil vertegenwoordigen “ongeacht hun religieuze opvatting, etniciteit en seksualiteit”. Kortom, er wordt vanuit de LHBT- en vakbeweging werk verzet om LHBT-thema’s op de agenda van de Turkse vakbeweging te krijgen en er bestaan zeker perspectieven om dit werk uit te breiden. De praktische ervaringen met LHBT-werk in AbvaKabo kunnen hopelijk bijdragen om deze ontwikkeling verder te ondersteunen. Hierbij zijn we nog wel afhankelijk van de mogelijkheden om financiering te regelen; daar wordt de komende tijd hard aan gewerkt.
--
TIE-Netherlands en LHBT RechtenTIE-Nederland is deel van een internationaal netwerk van vakbonden en NGOs dat zich inzet voor de opbouw en versterking van een onafhankelijke en democratische vakbeweging wereldwijd. TIE-NL doet dit in nauwe samenwerking met FNV-bonden en vooral in landen waar democratische en onafhankelijke vakbonden onder druk staan. TIE-NL stimuleert onder andere het opstellen van diversiteitsbeleid binnen de bonden. Want ook binnen vakbonden bestaan vormen van discriminatie, en worden groepen zoals vrouwen, jongeren, maar zeker ook LHBT’s soms – bewust of onbewust –uitgesloten van besluitvorming. Hun punten komen zodoende niet goed terug op de vakbondsagenda, waardoor de vakbeweging weer niet voldoende opkomt voor hun behoeften op de werkvloer. TIE-Netherlands werkt, in samenwerking met FNV Bondgenoten, al zo’n drie jaar samen met de onafhankelijke vakbeweging in Turkije. En internationale solidariteit is hard nodig want de onderdrukking van de vakbonden door de Turkse overheid neemt de laatste tijd alarmerende vormen aan. Vooral de bonden die verenigd zijn in de onafhankelijke confederaties DISK (Unie van Progressieve Vakbonden) en KESK (Publieke sector) krijgen regelmatig te maken met overheidsrepressie. Tientallen vakbondsleden zijn onder het huidige bewind van de AKP-partij opgepakt en veroordeeld tot jarenlange gevangenisstraffen. De laatste arrestaties richtte zich daarbij specifiek op vrouwelijke vakbondsleden: zo werden net voor de viering van internationale vrouwendag (8 maart) 15 leden van het vrouwennetwerk van de KESK opgepakt. Zij zitten nu al meer dan twee maanden vast zonder dat ze ook maar te horen hebben gekregen waarom ze zijn gearresteerd. Begin juli was er wederom een grote arrestatiegolf, waarbij maar liefst 70 vakbondleden van de KESK vakcentrale zijn gearresteerd (zie http://www.tie-netherlands.nl/node/2944). TIE-NL, in samenwerking met FNV Bondgenoten, ondersteunde tot nu toe specifiek de metaalbond van DISK (Birleşik Metal-İş), vooral met cursussen over basisorganisatie en het ondersteunen van het vrouwenwerk binnen deze bond. Echter tijdens de bezoeken aan Turkije kwamen we er ook achter dat verschillende organisaties pogingen deden om ook het thema van seksuele en genderdiversiteit op de vakbondsagenda te krijgen. Hierbij ontstond het idee van een uitwisseling ter ondersteuning van dit proces en werden de contacten gelegd tussen TIE Netherlands en de LGBT-groep van AbvaKabo. |
Dit artikel verscheen in de juli 2012 uitgave van Inzake, het magazine van de LHBT groep van de AvbaKabo FNV. De auteurs zijn Michiel Odijk (ABVAKABO LHBT-kadergroep) en Marten van den Berge (TIE-Netherlands).
Zie voor meer informatie over lesbo, homo, bi en transrechten en vakbondsactivisme:
Standpunt FNV over LGBT emancipatie: http://www.fnv.nl/themas/lgbt/standpunt-fnv/
Facebookpagina van de AbvaKabo: https://www.facebook.com/pages/Abvakabo-FNV-LGBT/168448776573076
FNV Roze netwerk: http://www.fnv.nl/themas/diversiteit/artikelen/FNV-lanceert-FNV-Roze/
European Trade Union Confederation (ETUC) over LGBT-rechten: http://www.etuc.org/r/1355
International Gay and Lesbian Association (ILGA) over vakbonden en LGBT gelijkheid met links naar beleidsdocumenten van de Global Union Federations (GUFs) Public Services International (PSI) en Education International (EI): http://www.ilga-europe.org/home/issues/employment/trade_unions_lgbt_equa...
